หลายๆ คนคงจะรู้กันดีอยู่แล้ว และคงจะเคยได้ยินกันมามากตั้งแต่เล็กๆว่า พ่อแม่ที่เลี้ยงดูเรามานั้น คือ พระอรหันต์อันยิ่งใหญ่ ของบ้าน โดยตามความเชื่อของทุกศาสนาจะมีการสั่งสอนให้เป็น คนดี
ความกตัญญู คือ ความรู้อุปการคุณที่มีผู้ทำไว้ เป็นคุณธรรมคู่กับความกตเวที คือ การตอบแทนอุปการคุณที่ผู้อื่นทำไว้นั้น บุญคุณที่ว่านี้มิใช่ว่าตอบแทนกันแล้วก็หายกัน แต่หมายถึงการรำลึกถึงพระคุณที่เคยให้ความอุปการะแก่เราด้วยความเคารพยิ่ง เมื่อรู้พระคุณแล้วก็ตอบแทนพระคุณท่าน มีความคิดเช่นนี้อยู่ภายในใจอย่างต่อเนื่อง และแสวงหาโอกาสทำหน้าที่ตอบแทนบุญคุณท่านอย่างไม่รู้ลืม
บุคคลเช่นนี้หาได้ย ากในโลก และสัตบุรุษทั้งหลายตั้งแต่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระอริยสาวก และบัณฑิตชนจึงพากันสรรเสริญยกย่อง แม้เทวดาทั้งหลายก็ปกปักรักษา ผู้ที่มีความกตัญญูกตเวที ในทางกลับกัน คนที่ไม่รู้พระคุณใครนั้นย ากที่จะเจริญได้
แรงแห่งความกตัญญู เป็นแรงดึงดูดโชคลาภ ความร่ำรวยที่สำคัญมากแรงหนึ่ง หลายคนเรียกว่า แรงแห่งการตอบแทน มีคนมากมายที่ไม่มีความกตัญญูรู้คุณผู้มีพระคุณ ชีวิตที่เห็นยังดีและมีความเจริญก้าวหน้านั้นยังคงเป็นเพราะบุญเก่ายังส่งผล แต่เมื่อหมดบุญเก่าความเจริญนั้นก็ถึงเวลาหมดสิ้นไปด้วย และยิ่งกับคนที่ไม่มีบุญเก่ามากพอ ก็จะทำให้ชีวิตต่ำลงๆ ไปเรื่อยๆ
ให้เราปฏิบัติ ต่อคนที่รักเราในครอบครัวเป็นอย่างดี ส่วนในศาสนาพุทธนั้น การที่เราได้ดูแลพ่อแม่ได้เลี้ยงดู พ่อแม่ นั้นถือเป็นความกตัญญู และเป็นบุญอันยิ่งใหญ่ เป็นการสร้างสิริมงคลให้กับตัวเราเอง ทำให้ได้อานิสงส์แห่งชีวิตของตนเองมากๆ ให้มีความเจริญก้าวหน้า ในชีวิตยิ่งขึ้นไป
ซึ่งในวันนี้เรามีผลดี ที่คนเป็นลูกที่มีความกตัญญูรู้คุณพ่อแม่ เลี้ยงดูพ่อแม่ จะได้รับจากการที่เราเลี้ยงดูท่าน บำรุงบิดามารดา เป็นอย่างดีมาให้ทุกๆ ท่านได้ทราบ และนำไปเป็นแนวทางการปฏิบัติ สำหรับการใช้ชีวิตต่อไปในภายภาคหน้า
การตอบแทนคุณพ่อแม่ตามหลักมงคลที่ 11 บำรุงบิดามารดาสามารถแบ่งเป็น 2 ช่วง คือ
1ขณะที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ ก็ให้ตัวเรานั้น ดูแลเลี้ยงดูคอยช่วย เหลือกิจการงานของท่าน เลี้ยงดูท่านเมื่อย ามท่านแก่ชรา ดูแลปฏิบัติการกินอยู่เป็นอย่างดี ให้ความสะดวกสบาย เอาใจใส่มีเวลาให้ท่าน สร้างความสุข สร้างรอยยิ้มให้กับท่าน
2ขณะที่ท่านล่วงลับจากไปแล้ว ให้จัดพิธีให้ท่าน หมั่นทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศล ให้กับท่าน อย่างสม่ำเสมอ เป็นสิ่งที่ดีที่เรานั้นควร ต้องทำ
อานิสงส์ของการดูแลพ่อแม่ และผู้มีพระคุณที่เลี้ยงดูเรามา มี 12 ประการ
1 ทำให้มี ความอดทน จากการทำสิ่งต่างๆได้ดี
2ทำให้เป็นคนมีสติรอบคอบ ในการที่จะคิดทำการสิ่งใด
3ทำให้เป็นคนมีเหตุผล ในทุกๆเรื่อง
4ทำให้พ้นทุกข์ พ้นภัยได้
5ทำให้ได้ ลาภ โดยง่าย
6ทำให้ แคล้วคลาดภัยในยามคับขัน
7ทำให้เทวดาลงมาพิทักษ์ รักษาผู้ที่ทำ
8ทำให้ได้รับ การยกย่องสรรเสริญ
9ทำให้มี ความเจริญก้าวหน้าในชีวิต
10 ถ้ามีลูกก็จะได้ ลูกที่ดี
11ทำให้มีความสุข ในการใช้ชีวิต
12ทำให้เป็นตัวอย่างอันดีแก่ อนุชนรุ่นหลัง
“พ่อแม่ เป็นพระอรหันต์ของลูก” ไม่ต้องไปตามพระอรหันต์ที่ไหนหรอก
การทดแทนพระคุณบิดามารดาท่านสามารถทำได้ดังนี้
ระหว่างเมื่อท่านยังมีชีวิตอยู่ ก็เลี้ยงดูท่านเป็นการตอบแทน ช่วยเหลือเป็นธุระเรื่องการงานให้ท่าน ดำรงวงศ์ตระกูลให้สืบไปไม่ทำเรื่องเสื่อมเสีย รวมทั้งประพฤติตนให้ควรแก่การเป็นสืบทอดมรดกจากท่าน ครั้นเมื่อท่านล่วงลับไปแล้ว ก็ทำบุญอุทิศกุศลให้ท่าน ส่วนการเป็นลูกกตัญญูต่อพ่อแม่ในคำสอนของพระพุทธเจ้าท่านกล่าวว่าไว้ดังนี้
1 ถ้าท่านยังไม่มีศรัทธา ให้ท่านถึงพร้อมด้วยศรัทธา คือพยายามให้ท่านมีความศรัทธาในพระพุทธศาสนา เชื่อในเรื่องการทำดี
2ถ้าท่านยังไม่มีศีล ให้ท่านถึงพร้อมด้วยศีล คือพยายามให้ท่านเป็นผู้รักษาศีล 5 ให้ได้
3ถ้าท่านเป็นคนตระหนี่ ให้ท่านถึงพร้อมด้วยการให้ทาน คือพยายามให้ท่านรู้จักการให้ด้วยเมตตาโดยไม่หวังผลตอบแทน
4ถ้าท่านยังไม่ทำสมาธิภาวนา ให้ท่านถึงพร้อมด้วยปัญญา คือพยายามให้ท่านหัดนั่งทำสมาธิภาวนาให้ได้
ลูกกตัญญู แรงแห่งความกตัญญู เป็นแรงดึงดูดโชคลาภ ความร่ำรวยที่สำคัญมากแรงหนึ่ง หลายคนเรียกว่า แรงแห่งการตอบแทน
